Ongeveer 34% van alle huwelijken eindigt in een echtscheiding en daarvan loopt zo’n 20% uit de hand. Ik ontmoet ze dagelijks in mijn spreekkamer: wanhopige mensen die verwikkeld zijn in een moeizame vechtscheiding met veel pijn en woede.
Zo vertelde onlangs de 39-jarige Marieke verontwaardigd over haar ingewikkelde ex met een compleet, eigenhandig gestelde psychiatrische diagnose. De verwijten en verwensingen naar hem zijn niet van de lucht.
“Hij is echt een narcist Hester, denkt echt alleen maar aan zichzelf. Hij weigert om met mij te overleggen over onze kinderen, gaat compleet zijn eigen gang en bovenal heeft hij echt schijt aan mij, omdat hij mij geeneens feliciteerde met mijn verjaardag”….
Marieke was een half jaar gescheiden van Peter-Jan, de vader van hun twee zoontjes. Ze heeft het zwaar, want PJ heeft een nieuwe vriendin, hun zoontjes vinden de nieuwe vriendin lief en PJ en nieuwe vriendin hebben onlangs een vrijstaande villa gekocht. Hij is succesvol eigenaar van een goedlopende ICT-business en alles lijkt voor de wind te gaan. Toch blijkt hij ook met spanningen te zitten, piekert hij veel en slaapt hij slecht.
Na een paar sessies schelden op PJ, komt Marieke uit bij haar pijn: het gemis van haar complete gezin, het gemis aan een liefdevolle partner die haar helpt, ondersteunt en waar ze plezier mee kan hebben én een ex die zich overduidelijk van haar emotioneel heeft losgekoppeld.
Ik weet dat Marieke door haar pijn heen moet, om die bak pijn vervolgens los te kunnen laten en ook haar ex los te laten. Ik weet zeker dat het wel goed met haar komt en ik help haar hierbij. Ex heeft inmiddels ook professionele hulp. Wanneer ze beiden door de rouw heen zijn geploeterd, voorzie ik een gelukkige toekomst. Weliswaar apart, maar wel met een nieuw mooi perspectief.
Ik leef altijd erg mee met de mensen in mijn spreekkamer, maar ik moet eerlijk bekennen dat ik tijdens zo’n scheldkanonnade over de ex ook wel eens afdwaal naar de spreekkamer van mijn collega-psycholoog die naar de ex-partner luistert.
Hoe zou die ex-partner over deze woedende ex oordelen? Ik vrees niet al te best.
Normen en waarden
Ik vraag me ook vaak af waardoor echtscheidingen steeds vaker in een vechtscheiding ontaarden. Een van de oorzaken ligt in veranderende normen en waarden. Sinds de jaren ‘50 houden we steeds minder ons fatsoen, die waarde staat allang niet meer zo hoog op ons lijstje. En ook even een sociologische mijmering mijnerzijds (maar ik geef toe, dat komt gewoon uit mijn dikke duim, ik heb de cijfers er niet op nageslagen).
De toegenomen gelijkwaardigheid tussen echtelieden helpt vast niet mee: vrouwen zijn niet meer bedeesd, wat mannen soms moeilijk vinden. Mannen vechten tegenwoordig vaak even hard voor de omgang met hun kinderen, wat voor vrouwen nog altijd niet zo vanzelfsprekend is. Kortom: we vechten liever met elkaar dan dat we het onderspit delven.
Maar volgens mij is er meer aan de hand dan de toegenomen vrijheid van denken en emancipatie van vrouwen en vaders. Want ga eens bij jezelf na. Wat voelt fijner: een intense huilbui of een knetterende ruzie? Waar wordt je moe van en wat geeft je een oppepper?
Vechten, vluchten, bevriezen
Bij grote stress kunnen mensen op drie manieren reageren: ze vechten, ze vluchten of ze bevriezen. En er is geen voorkeurstrategie. Als er een tijger achter je aankomt, zit er niets anders op dan vluchten, als er een beer aan komt waggelen is het beter om te bevriezen en als een aap je aanvalt omdat je een banaan in je tas hebt, kan je hem het beste toch even hardhandig van je schouder duwen. Elke situatie vraagt om een andere strategie.
En daar gaan we dan ook vaak de mist in. We kiezen lang niet altijd de beste, handigste strategie. Want ga maar na: zou het voor de gehele situatie niet veel beter zijn om direct te vluchten als je partner je vertelt dat hij al een paar maanden in het geheim het bed deelt met een ander? Waarom gaan we dan in de tegenaanval?
Wij mensen zijn dom.
Stuurloos
En we zijn bang. Bang voor verdriet. We vinden verdriet moeilijker dan boosheid. Ruzie maken geeft energie en dat geeft je de illusie dat er nog iets aan te doen is. Het geeft je power en kracht en vermeend handelingsrepertoire. Op beschuldigingen volgen mogelijk excuses, als je hem iets verwijt hoop je dat hij toegeeft. We houden liever de illusie van de maakbare liefde in stand dan dat we toegeven dat we machteloos zijn en dat ons leven zonder de ander stuurloos is geworden en dat we het even echt helemaal niet meer weten.
En toch geloof ik dat het eerder die machteloosheid is en het verdriet die vruchtbare bodem bieden voor nieuw geluk zodat (een andere) liefde weer kan bloeien.
Dus: huil, rust daarvan uit en sta weer op.
